Giới thiệu
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là khu vực kinh tế - xã hội trọng điểm của Việt Nam, đóng góp khoảng 20% GDP quốc gia và giữ vai trò trung tâm trong xuất khẩu nông sản. Tuy nhiên, tiến trình đổi mới sáng tạo (ĐMST) và khởi nghiệp tại khu vực này vẫn còn hạn chế, thể hiện qua tỷ lệ thấp trong ứng dụng công nghệ, quy mô doanh nghiệp nhỏ bé, và khó khăn tiếp cận nguồn lực. Báo cáo của The Asia Foundation (2025) nhằm phân tích thực trạng, xác định thách thức, và đề xuất giải pháp nhằm phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST ở ĐBSCL.
Phương pháp
Nghiên cứu dựa trên phân tích số liệu thống kê quốc gia, khảo sát doanh nghiệp, cùng với bộ Chỉ số Đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII). Bên cạnh đó, báo cáo kế thừa các nghiên cứu quốc tế và kinh nghiệm triển khai mô hình hợp tác công – tư (PPP) trong hỗ trợ khởi nghiệp.
Kết quả chính
-
Thực trạng ĐMST tại ĐBSCL
-
Doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ chiếm tới 94% tổng số, chỉ khoảng 15% ứng dụng công nghệ tự động hóa.
-
60% doanh nghiệp khởi nghiệp gặp khó khăn trong tiếp cận vốn vay hoặc quỹ đầu tư mạo hiểm.
-
Nhân lực chất lượng cao hạn chế; cơ sở hạ tầng công nghệ và logistics chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.
-
Chỉ số HDI thấp (0,68 so với mức trung bình quốc gia 0,74), phản ánh những hạn chế về giáo dục, kỹ năng và chất lượng sống.
-
-
Vai trò của ĐMST
-
Theo Ngân hàng Thế giới, ĐMST có thể đóng góp thêm 2% GDP/năm cho các nền kinh tế đang phát triển.
-
ĐMST giúp nâng cao năng suất, tạo việc làm, giảm phụ thuộc nông nghiệp truyền thống và ứng phó biến đổi khí hậu.
-
Các mô hình khởi nghiệp nông nghiệp xanh ở Trà Vinh, Bến Tre cho thấy tác động tích cực đến phát triển bền vững.
-
-
Hệ sinh thái khởi nghiệp
-
Một số trung tâm và vườn ươm (Mekong Innovation Hub, Sóc Trăng Hub, VCCI Cần Thơ) đã hình thành, nhưng còn thiếu sự liên kết vùng và tính bền vững.
-
Các hoạt động hỗ trợ còn rời rạc, thiên về phong trào, chưa tạo được mạng lưới chuyên sâu.
-
Thảo luận
Các thách thức nổi bật gồm: thiếu cơ chế chính sách đồng bộ, hạn chế trong đầu tư cho khoa học – công nghệ, năng lực nghiên cứu thấp, và thị trường vốn kém phát triển. Bên cạnh đó, hạ tầng giao thông và công nghiệp chế biến chưa bắt kịp nhu cầu.
Khuyến nghị
-
Tài chính – chính sách: phát triển quỹ đầu tư mạo hiểm, tín dụng ưu đãi và khung pháp lý hỗ trợ ĐMST.
-
Hạ tầng – công nghệ: xây dựng khu công nghiệp công nghệ cao, đầu tư internet và trung tâm đổi mới sáng tạo.
-
Nhân lực: thúc đẩy giáo dục khởi nghiệp, tăng cường đào tạo tại đại học, cao đẳng và gắn kết viện – trường – doanh nghiệp.
-
Hệ sinh thái: phát triển vườn ươm, mạng lưới hỗ trợ DNKN, liên kết với nhà đầu tư và tổ chức quốc tế.
-
Mô hình PPP: áp dụng hợp tác công – tư trong phát triển hạ tầng, ứng phó biến đổi khí hậu và chuyển giao công nghệ.
Kết luận
ĐBSCL có tiềm năng trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo gắn với nông nghiệp công nghệ cao và kinh tế xanh. Để đạt được mục tiêu này, cần một chiến lược đồng bộ về thể chế, nguồn lực và hợp tác quốc tế, trong đó ĐMST được xác định là động lực chủ đạo cho phát triển bền vững khu vực.